Монгол суу ухааны Манукол академийн ерөнхийлөгч физикч, философич, доктор Зулаагийн Бат-Отгонтой уулзаж ярилцлаа. Тэрээр саяхан “Монголчуудын гэгээрэл”, “Чингис хааны гэгээрэл” зэрэг цуврал 5 ботио хэвлүүлэн гаргажээ. Ингээд түүний сонирхолтой яриаг танд хүргэе.
-Та саяхан телевизийн шууд ярилцлаганд орж байхдаа Монголчууд газраа ухаад хэзээ ч баяжихгүй. Тархиа ухаж баяждаг ард түмэн гэж хэлж байсан. Таны яриаг сонсоод УИХ-ын гишүүн Занданшатар “-Монгол толгойг шүтэж амьдарцгаая” гэж уриалж байсан. Энэ тухайгаар яриагаа эхлэх үү?
-Дэлхий гэдэг чинь амьд амьтан. Тэр тусмаа биднийг төрүүлж өсгөсөн ээж минь байгаа юм. Амьд гэдгийг нь бидний өвөг дээдэс батлаж хэлэхдээ 4 жилд нэг удаа амьсгалаа авч гаргадаг гэдэг юм. Энэ нь 2 сарын 29 байгаа юм. Тэгэхээр 4 жилд ганцхан удаа тохиодог 2 сарын 29 онцгой өдөр байгаа биз. Хүмүүс бид хоолгүй, усгүй, агааргүй бол үхнэ. Дэлхий ч бас сансар огторгуйд байгаа гариг эрхэстэй энерги мэдээллийн бодисийн солилцооны холбоосонд оршиж байж өөрийгөө тэтгэж амьд байдаг юм байна. Хүмүүс бид өөрийгөө төрүүлсэн ээжийнхээ хэвлий доторх ус агаар, хоол хүнсийг нь авч солилцуулж боловсруулж амьд байлгадаг эрхтэн системийг нь ашигт малтмал нэрийн дор бүгдийг нь ухаад гаргачихлаа. Алт, мөнгө, зэс, нүүрс...гээд бид мөнгө болгож хараад байгаа энэ ашигт малтмал гэдэг зүйл чинь биднийг төрүүлсэн дэлхий ээжийг сөнөөж байгаа хамгийн ашиггүй зүйл байгаа юм. Хэдэн сая жилийг туулаад монголчууд бид энэ газар шороон дээр оршиж ирэхдээ бидний өвөг дээдэс газар ээжээ нэг ч ухаж сэндийлээгүй. Бидний үеийнхэн мунхаглалын туйлд хүрч тархиа ухаж чадахгүй болсон болохоороо барууныг дуурайж газар шороогоо ухаж амьдрах гэж тэмцэлдэж байна л даа.Дэлхийн бусад ард түмнүүд газраа ухаад баялагаа дуусгачихсан байхад монголчууд хэвээр нь байлгаж байна гэнэ л дээ. Ухаантай өвөг дээдсийн гавьяагаар үлдсэн газар доорх баялгийг дэлхий нийтийн мунхагуудыг дагаад өнөөдөр үүнийг идэх ёстой гээд ухаад сууж байгаа нь дэндүү эмэгнэлтэй зүйл. Манай өвөг дээдэс төрүүлсэн дэлхий ээжийнхээ хэвлийг ухалгүйгээр тархиа ухаж сайн сайхан амьдарч байсан байна. Тэд тархиа хөх амин чанартай тэнгэр тархи болгон хөгжүүлж сайхан амьдарч байжээ. Үүнийг түүх гэрчилнэ.
-Та тархиа ухаж чадахгүй болохоороо газраа ухаж байна гэж хэллээ. Газраа ухсанаар монголчууд баяжина гэж дээр доргүй л ярьж байна. Бүр ард түмэндээ “Эрдэнийн хишиг” хүртээнэ гэж ярьж байгааг та юу гэж үзэх вэ?
-Газраа ухаад баяжина гэдэгтэй санал нийлэхгүй л дээ. Газраа ухсанаар ганц монголчуудад биш дэлхий нийтэд сөрөг үр дагавар нь ирчихээд байхад бид үүнийг мэдсэн хэрнээ мэдээгүй царайлж баяжина гээд элдэв хишиг горьдож сууж болохгүй л дээ. Өнөөдөр дэлхий амь тавихын өмнө ирээд тийчилж байна. Бөөр, элэг, зүрх гэх мэт гол гол эрхтэнүүдийг нь гаргачихаар амь тавихгүйн тулд тэсэж үлдэхийн тулд тийчилж тэмцэж ирнэ биз дээ. Хүмүүс бид ч үхэхгүйн тулд хөл гараан савлан яаж тэмцдэг билээ. Түүн шиг дэлхий маань амьд үлдэхийн тулд өөрийгөө сэгсэрч байна. Нэг ёсондоо өөр дээрээ цэвэрлэгээ явуулж байна. Энэ цэвэрлэгээ нь 1998 оноос эхэлсэн бөгөөд 2020 он хүртэл үргэлжлэх юм байна. Америк, Европ, Ази тивийн олон улс оронд шил дараалан байгалийн гамшигт үзэгдлүүд болж олон хүний амь нас эд хөрөнгийг авч одож байна. Үүнийг бид байгалийн гамшиг гэж нэрлэж байгаа боловч үнэн чанартаа дэлхий амь тавихын өмнөх тэсч үлдэхийн төлөөх цэвэрлэгээ явагдаад байгаа байхгүй юу. Хүмүүс бид газраа ухсанаар дэлхийгээ л сүйрүүлж байна. Дэлхий сүйрэхээр бид сүйрнэ гэдгээ ойлгохгүй байгаа нь харамсалтай.
-Дэлхийн цэвэрлэгээ монголчуудад мэдэгдэж байна уу?
-Мэдэгдэлгүй яахав. НАСА-ийн эрдэмтийн гаргасан судалгаагаар монголын газар нутгийн цөлжилт Дарханы хойгуур Сэлэнгийн урдуур ирчихэж гэсэн байна. Монголын Швейцарь гэж бахархдаг байсан Хөвсгөл аймагт цөлжилт 28 хувьтай орж ирсэн байна гэнэ. 2 жилийн дараа энэ цөлжилт монголын хойд хилд ирнэ гэж байна. Тэгэхээр Монгол улс бүрэн цөлжиж байгаа биз. Бас нэг мэдрэгдэж байгаа зүйл бол манай улсын хөрсний дээд доод гадарга усгүй болжээ. Сүүлийн 10-аад жилд 3000 гаруй гол горхи ширгэчихлээ. Монгол чинь дэлхийн усны хагалбар газар байдаг юм ш дээ. Монголд дотогшоогоо урсдаг ганц гол байдаг. Бусад нь бүгд гадагшаагаа урсдаг юм. Номхон далай, Атлантийн далай, Хойд мөсөн далайд цутгадаг дэлхийн усны хагалбар газар монголд байдаг юм. Энэ газар Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулсын дунд оршдог юм. Монголд цөлжилт явагдаж усгүй болж байна гэдэг чинь дэлхий сүйрч байна л гэсэн үг.
-Говь-Алтай аймагт алт их ухаж байна. Өнгөрсөн жил энэ аймагт аймшигт үер болж олон хүний амийг авсан эмэгнэлт явдал болсон. Энэ нь дэлхийн цэвэрлэгээ мөн үү?
-Мөн байлгүй яахав. Нэг дохио нь ш дээ. Дэлхий ухаантай гэдэг л дээ. Тиймээс өөрийнх нь эсрэг үйл ажиллагаа явуулсан хүнээс хариугаа авдаг гэдэг юм. Өнгөрсөн жилийн Говь-Алтайн үер монголчуудаас дэлхий хариугаа авч цэвэрлэгээ явуулж байгаагийн дохио гэж ойлгож болно. Энэ юу ч биш 2012 онд дэлхийг хамарсан байгалийн том цэвэрлэгээ явагдах гэж байна. Үүний өмнө 2011 оны 5 сарын 21-нд том цэвэрлэгээ болох гэж байна. 2008 онд Хятад улсад нэг дор 234 мянган хүнийг авч явсан газар хөдлөлт, далайн шуурга зэрэг болсон. Үүний гамшиг төдий ойлгож болохгүй цэвэрлэгээ л гэж хэлнэ.
-Та сая 2012 онд дэлхийн том цэвэрлэгээ явагдана гэж хэллээ. Үүнийг хүмүүс 2012 онд дэлхий сөнөх гэж байгаа гэж ярьж тайлбарлаад байгаа нь зөв юм болов уу?
-Бархасбадь гаргийн цаана дэлхий рүү чиглэлтэй ирж байгаа гариг байна гэж эрдэмтэд хэлж байгаа. Манай өвөг дээдэс цөвүүн цагийн 400 жилийн төгсгөлд дэлхий ертөнцөд байгалийн том цэвэрлэгээ ирнэ гэсэн байдаг. Энэ цэвэрлэгээ монголчуудад бага тусна. Харин 2020 оноос эхлэх оюун санааны цэвэрлэгээнд монголчууд их өртөнө. Үүнд тэсч үлдэхийн тулд өвөг дээдсийн боловсруулж үлдээсэн гүн ухаанд л боловсрох хэрэгтэй гэж сургаад байгаа юм л даа. Тэгэхээр би 2012 оны байгалийн цэвэрлэгээ монголчуудад бага тусна гэж л бодож байгаа.
-Уучлаарай, тантай ярилцаж суухдаа монгол хүний тархи бол шавхагдашгүй “Оюу толгой” юм байна гэж ойлголоо. Одоо бидний хошуураад байгаа Оюу толгойн нөөц хэзээ нэгэн цагт шавхагдаж дуусна. Харин бид шавхагдашгүй “Оюу толгой” болсон тархиа яаж ухвал бажих болоо?
-Монголчууд тархиа ухаж баяжих гаргалгаа гарц бол байна. Тархи хэдийд ухагддаг юм, тархи хэдийд нөөцөө хүнд дэлгэдэг юм гэхээр оюуныхаа ашиглалтын хувийг нэмэгдүүлэхэд нөөцөө дэлгэдэг юм. Өнөөдөр хүн төрөлхтөн оюуны чадварынхаа 7-8 хувийг л ашиглаж байна гэж НАСА тогтоосон. Үүнийг дэлхий нийтээрээ хүлээн зөвшөөрсөн. Харин хутагт гэгээнтэн болон суут хүмүүс 15-30 хувиа ашиглаж байгааг бас тогтоосон. 13-р зуунд манай өвөг дээдэс нийтдээ оюуны чадварынхаа 40-50 хувийг ашиглаж байсан байна. Чингис хаан гэхэд тархиныхаа 78 хувийг ашиглаж байжээ. Энэ тохиолдолд хүн тэнгэр амин чанартай болж бүхнийг таньж ухаарч мэдэж чаддаг болж байгаа юм. Ингэхээрээ хүнд чадахгүй мэдэхгүй 2 үгүй болно. Тэгэхээр хүн хүссэнээ бий болгох чадвартай болно. Байгаль эх дэлхий орчлон ертөнцийн оршихуйн жамд зохицсон байдлаар хамгийн зөв гаргалгаа гарцтай зөв шийдлийг бий болгож чаддаг юм байна. Монголчууд тархиа тэнгэр болгож чадаж байгаа цагт нөөц нь хэзээ ч шавхагдахгүй. Шавхагдашгүй Оюу толгой бол Өмнөговийн Ханбогдод байгаа орд биш бидний гавлын ясанд байна гэж өвөг дээдэс минь захиж үлдээсэн байна. Эцэст нь тэнгэр заяат монголчууд минь тархиа “Оюу толгой” болгоочээ гэж хэлмээр байна.
No comments:
Post a Comment