Монголчууд бид бүгд л мэднэ дээ намар болохоор Хятадууд еэвэн сараа сүр бадруулан тэмдэглэж түүнд нь бид дургүйцээд л. 50-70 аад оны үед Улаанбаатарт Хятад олонтой еэвэн сарны баяраа тэмдэглэх нь илт мэдрэгддэг түүнд нь Монголчууд тун дургүй. Түүнээс болж Монголчууд Хятадуудын хооронд зодоон гардаг байсан талаар аав ээж, өвөө эмээ нар минь ярьдаг байсан сан. Еэвэн гэдэг үг нь Монголчилбол үнэндээ "yue bing" (бин, гамбир) буюу "саран боов " гэсэн Хятад. 70-80 аад оноос Улаанбаатарт Хятадууд цөөрч түүнтэй хамтраад еэвэн хийх нь ч багасч, еэвэн гэдэг үг ч хэрэглэгдэхээ бараг больж. Гэхдээ чухам ямар учраас Монголчууд Хятадуудыг еэвэн сарын баяраа тэмдэглэхэд нь дургүйцдэг байсан нь сонирхолтой юм. Хүмүүс янз бүрээр тайлбарладаг байлаа. Миний сонссоноор бол Хятадууд еэвэн сараараа Монгол хүний дүрсийг зурсан еэвэн хийгээд түүнийгээ хагалж иддэг гэсэн түүх байв. Ямартай ч байсан Монголчууд бид бурамтай, үзэмтэй еэвэн идэх тун дуртай байсан ч еэвэн сар гээч баярт нь ихэд дургүй байсан юм. За ингээд бидний хэлж заншсанаар намрын арван тавны бүтэн сартай шөнө буюу Хятадуудын заншлаар еэвэн сарны баярын утга учрын талаархи хамгийн бодит Хятад эх сурвалжаас авсан түүхийг өгүүлэе. Ази Европыг дамнасан Монголын Эзэнт их гүрний үед Хятад улс Монголын нэгээхэн хэсэг байснаар зогсоогүй, тухайн нийгэмд Хятад хүмүүс хамгийн доод гарал зиндаанд тооцогдож байжээ. Монголчууд Хятадын айл өрхүүдийг аравтын нэгжид хувааж арван Хятад гэр бүл бүр нэг Монгол гэр бүлд үйлчлэх системтэй байсан гэнэ. Үйлчлэгч 10 гэр бүл бүр дундаа гал зуухны нэг л хутгыг хувааж хэрэглэдэг байжээ. Тэр үед Монголчууд маш хатуу хэрцгий байсан гэх ба Хятадад 100 орчим жил (албан ёсны тоогоор 1271-1368 он хүртэл) үргэлжилсэн Монголын Юань гүрний ноёрхлын эхний 50 жилд нь тухайн үеийн Хятадын хүн амын тал хувь нь болох 60 сая хүн үгүй болжээ. Монголчуудын харгис хэрцгий ноёрхлыг түлхэн унагаахад өнчин ядуу нэгэн хөвгүүн, бадар барин даяанчлагч гоонь эр, бас тэгээд дугуй саран хэлбэрт еэвэн боов их чухал үүрэг гүйцэтгэсэн аж. Жү (Zhu Yuanzhang 朱元璋) хэмээх тариачин гаралтай ядмаг нэгэн хөвүүн 17 настайдаа өнчирч тосгод суурингаар дамнан гуйлга гуйн амьдрах болсон ба 24 насандаа Монголын ноёрхлыг эсэргүүцэх хөдөлгөөнд нэгдэн оржээ. Өнчин ядуу амьдралын туршлага нь түүнийг чанга хатуу чадварлаг удирдагч болоход их нөлөө үзүүлсэн гэдэг. Ердөө 3 жилин дотор тэрвээр босогчдын хөдөлгөөний удирдагч болон дэвшжээ. Лию хэмээх (Liu Bowen 劉伯溫) нэгэн сэхээтэн эр байсан ба тэрвээр нэгэн цагт Монголын Засгийн Газарт алба хааж байжээ. Ард түмэндээ хүчээ зориулж тэдэндээ үйлчлэх хүсэл мөрөөдөлтэй Лию авьяас чадвар нь зохих ёсоор үнэлэгдсэнгүй гэж үзсэний улмаас гутран олон түмнээс ангижран даяанчилж агуйд бясалгал үйлдэн суух болжээ. Сарны (Lunar Calendar) тооллын 8 дахь сарын 15-ны өдөр бүтэн сартай шөнө байдаг ба Хятадууд уламжлал ёсондоо дугуй саран хэлбэртэй еэвэн хийгээд хагалж идэн бүтэн сарны баярыг тэмдэглэдэг аж. Монголчуудын эсрэг бослогын хөдөлгөөний толгойлогч залуу эр Жу даяанч эр Лию-тэй уулзан учир байдлаа ярьж бослогын талаар зөвлөлдөн түүнийг бослогын удирдлагад оролцохыг хүссэн байна. Еэвэн сарны баярын үеэр Монголчууд Хятадын уламжлалт дугуй еэвэнг иддэггүй болохыг ажиглаж мэдсэн Лию бослогыг бүх Хятад даяар зэрэг өрнүүлэхийн тулд еэвэн дотроо бичиг хийж орон даяар тараах санааг сэджээ. Ингээд тэд маш олон тооны еэвэн хийж дотор нь "8 дахь сарын бүтэн сартай 15 ны өдөр Монголчуудыг ал " гэсэн нууц бичгийг хийж тараажээ. Энэ нууц бичигтэй еэвэнгээ хүн бүрт хүргэхийн тулд тэд аймшигт тахал өвчин тархаад байна. Тиймээс энэ тарааж байгаа еэвэнг идвэл тахал өвчин тусахгүй хэмээн цуу үгийг давхар тараажээ. Энэ нууц ажиллагаа амжилттай болж орон даяар Хятадууд нэгэн өдөр зэвсэг барин босч тэмцэн Монголын ноёрхлыг унагаажээ. Ингээд 10 хүрэхгүй жилийн дотор Жу жанжинаар удирдуулсан арми Монголчуудыг нутгаасаа хөөн гаргаж жинхэнэ Хятад хүний удирдсан Мин улсыг тогтоосон байна. Өнчин, ядуу, боловсролгүй тариачин гаралтай Жу хэмээх энэ залуу 40 нас ч хүрээгүй байхдаа 276 жил үргэлжилcэн Мин улсыг анхлан байгуулсан хаан нь болсон ба түүний хамтран зүтгэгч Лию нь Хятадын түүхэн дэх гайхамшигт цэргийн жанжинуудын нэгэнд тооцогдох болсон аж. Хятадууд Монголчуудыг хөөн гаргаад Мин улсаа байгуулснаасаа хойш бүтэн сарны баяраа тэмдэглэхдээ нууц бичиг хийхийн оронд Монгол хүний төрхийг зурсан еэвэнгээ хагалан идэж ялалтаа тэмдэглэдэг заншилтай болсон ажээ. Монголчуудын дарангуйллыг түлхэн унагаахад маш чухал үүрэг гүйцэтгэсэн дугуй еэвэн болоод еэвэн сарны баяр нь ийм учраас Хятадын соёл заншилд нэн хүндтэй байр суурийг эзэлж Хятад хүн бүрийн зүрхэнд ойр байдаг гэнэ. Сарны тооллоор жил бүрийн 8 дахь сарын 15-ны бүтэн сартай шөнө хаа газрын Хятадууд цугларан энэхүү түүхийг ярьж баяраа тэмдэглэн дугуй еэвэн хэрхэн Хятад улсыг Монголчуудаас аварсаныг дурсан санадаг уламжлалтай ажээ.
No comments:
Post a Comment